HEC ve HEX Kodu Nedir?
Günümüzde dijital dünyada sıkça karıştırılan iki kavram vardır: HEC Kodu ve HEX Kodu. İsim benzerlikleri nedeniyle çoğu kişi aynı şeyi sandığı bu terimler, aslında tamamen farklı anlamlara gelir.
HEC Kodu (Header Error Control) → Ağ iletişiminde, özellikle ATM protokollerinde hücre başlıklarındaki hataları tespit eden bir mekanizmadır.
HEX Kodu (Hexadecimal) → Onaltılık sayı sistemidir ve web tasarımda renk kodları, programlamada bellek adresleri ve kriptografide şifreleme çıktıları için kullanılır.
Bu yazıda hem HEC Kodunun ne olduğunu, nasıl çalıştığını ve nerelerde kullanıldığını, hem de HEX Kodunun mantığını, örneklerini ve kullanım alanlarını detaylıca ele alacağız. Böylece aradığınız bilginin hangisi olduğuna kolayca karar verebilir ve kafanızdaki karışıklığı giderebilirsiniz.
HEC Kodu Nedir?
Günümüz dijital dünyasında veri iletiminin doğruluğu ve güvenliği, teknolojik altyapıların bel kemiğini oluşturuyor. Bu noktada devreye giren HEC Kodu (Header Error Control), özellikle ağ iletişiminde hata kontrolü sağlayan kritik bir mekanizmadır. Peki HEC kodu tam olarak nedir, nasıl çalışır ve nerelerde kullanılır? Gelin bu soruların yanıtlarını birlikte keşfedelim.
HEC Kodu Nasıl Çalışır?
HEC (Header Error Control), ATM (Asynchronous Transfer Mode) hücrelerinin başlık (header) kısmında yer alan hataları tespit etmek ve düzeltmek için kullanılan bir mekanizmadır.
ATM hücreleri 53 bayttan oluşur:
5 bayt başlık (header)
48 bayt veri (payload)
İşte bu 5 baytlık başlığın ilk 4 baytına hata kontrol algoritması uygulanır ve sonuç 5. bayt olan HEC alanına yazılır.
HEC Kodunun İşleyişi
Gönderici tarafta:
Hücrenin başlığındaki ilk 4 bayt alınır.
CRC-8 benzeri bir polinom (x⁸ + x² + x + 1) kullanılarak hata kontrol kodu üretilir.
Bu 8 bitlik değer başlıktaki HEC alanına eklenir.
Alıcı tarafta:
Gelen hücredeki başlık aynı algoritma ile yeniden işlenir.
Hesaplanan değer ile HEC alanındaki değer karşılaştırılır.
Eğer değerler aynıysa başlık hatasız kabul edilir.
Farklıysa hata olduğu anlaşılır:
Tek bit hataları düzeltilebilir.
Çoklu bit hataları tespit edilir ama düzeltilemez.
Örnek: Basit HEC Hesaplaması
Diyelim ki ATM başlığının ilk 4 baytı şu şekilde (hexadecimal olarak):
Kod:
47 2A 19 F3
Bu 4 bayt, CRC-8 polinomu (x⁸ + x² + x + 1) ile işlenir.
Hesaplanan hata kontrol değeri örneğin 5E olsun.
Bu değer başlığın 5. baytına (HEC alanına) yazılır:
Alıcı taraf bu başlığı kontrol ettiğinde, yeniden aynı polinomu uygular ve çıkan sonuç ile 5E değerini karşılaştırır. Eğer uyuşuyorsa başlık hatasız kabul edilir.
HEC Kodunun Avantajları
Hızlı hata tespiti: Sadece başlık kısmı kontrol edildiği için işlem yükü azdır.
Tek bit düzeltme: Bazı basit hatalar otomatik düzeltilir, yeniden iletim gereksiz olur.
Hücresel senkronizasyon: HEC aynı zamanda hücre sınırlarının tanımlanmasına yardımcı olur.
HEC Kodunun Sınırlamaları
Yalnızca başlık kısmını korur, veri (payload) kısmındaki hataları kapsamaz.
Çoklu bit hatalarında düzeltme yapamaz, sadece hata olduğunu bildirir.
Yüksek hata oranlı ortamlarda ek yöntemlerle (FEC, ARQ) birlikte kullanılmalıdır.
HEC kodu, başlığın güvenilir iletimini garanti altına alır.
Basit, hızlı ve verimli bir hata kontrol mekanizmasıdır.
Tek bit hatalarını düzeltebilir, çoklu hataları en azından fark ettirir.
Ağ güvenliği değil, iletişim güvenilirliği sağlar.
HEC Kodunun Kullanım Alanları
HEC kodu, ağ iletişiminde güvenilirliği artırmak için farklı alanlarda kullanılmaktadır. Öne çıkan kullanım alanları şunlardır:
Alan Kullanım Amacı Detay
ATM Ağları Hücre başlıklarındaki hataları tespit edip tek bitlik hataları düzeltebilmek 53 baytlık ATM hücrelerinde 5. bayt HEC alanı olarak ayrılır ve yönlendirme hatalarının önüne geçer.
Telekomünikasyon Veri paketlerinin hatasız aktarımını sağlamak DSL hatları, WAN ve omurga ağlarda güvenilir başlık kontrolü için kullanılır.
Dijital Yayıncılık Ses ve görüntü akışlarının bozulmadan iletilmesi Başlık hataları düzeltilerek medya yayınlarında kesinti ve kalite kaybı engellenir.
Veri Depolama Sistemleri Saklanan verinin bütünlüğünü korumak Depolama birimlerinde başlık hataları erken tespit edilerek veri kaybı önlenir.
Senkronizasyon (Cell Delineation) Hücre sınırlarını doğru biçimde belirlemek Ağ cihazlarının veri akışında hücre başlangıç ve bitişlerini doğru algılamasını sağlar.
HEC kodu, dijital iletişimin görünmeyen ama vazgeçilmez bir parçasıdır. Özellikle yüksek hızlı ağlarda veri güvenliğini sağlamak için kritik rol oynar. Eğer ağ teknolojileriyle ilgileniyorsanız, HEC kodunun nasıl çalıştığını ve neden bu kadar önemli olduğunu anlamak, altyapınızı daha sağlam hale getirmenize yardımcı olacaktır.
HEX Kodu Nedir?
HEX, İngilizce Hexadecimal kelimesinin kısaltmasıdır ve onaltılık sayı sistemini ifade eder. Bilgisayar bilimlerinde, yazılımda ve özellikle web tasarımında sıkça kullanılır.
Bizler günlük hayatta decimal yani 10’luk sayı sistemi kullanıyoruz. Bu sistemde rakamlar 0’dan 9’a kadar gider. Ancak onaltılık sistemde işler biraz farklıdır.
10’luk sistemde:
Kod:
0 – 1 – 2 – 3 – 4 – 5 – 6 – 7 – 8 – 9
Onaltılık sistemde ise 9’dan sonraki değerler harflerle devam eder:
10 yerine A
11 yerine B
12 yerine C
13 yerine D
14 yerine E
15 yerine F
Decimal ile Hex Sayı Sistemi Karşılaştırması
Decimal (10’luk) HEX (16’lık)
0 0
1 1
2 2
3 3
4 4
5 5
6 6
7 7
8 8
9 9
10 A
11 B
12 C
13 D
14 E
15 F
Örnek: 31 Sayısının HEX Karşılığı
Şimdi gelin, 31 sayısını HEX (onaltılık) sisteme çevirelim.
Önce 16’ya bölüyoruz:
31 ÷ 16 = 1 kalan 15
Bölüm → ilk basamak
Burada bölüm 1, yani ilk basamağımız 1 oluyor.
Kalan → ikinci basamak
Kalan 15’tir. Onaltılık sistemde 15 sayısı F harfiyle gösterilir.
Sonuç:
Decimal 31 → HEX 1F
Bunu Basitçe Nasıl Düşünebiliriz?
10’luk sistemde 20 demek, “iki tane 10” anlamına gelir.
16’lık sistemde 1F demek, “bir tane 16 + F (yani 15)” demektir.
Yani 31 = 16 + 15 → 1F
Özetle ;
31 sayısı onluk sistemde yazıldığında “31” deriz.
Ama aynı sayı onaltılık sistemde 1F olarak ifade edilir.
HEX Kodunun Kullanım Alanları
HEX (onaltılık) sayı sistemi, hem yazılım hem de tasarım dünyasında sıkça tercih edilir. İşte öne çıkan kullanım alanları:
Alan Kullanım Amacı Örnek
Web Tasarım Renkleri tanımlamak #FFFFFF (beyaz), #000000 (siyah), #FF0000 (kırmızı)
Programlama Sayıları daha okunabilir hale getirmek, bellek adreslerini göstermek Binary 11111111 → HEX FF
Kriptografi Şifreleme ve hash algoritmalarının çıktısını ifade etmek MD5(“test”) = 098f6bcd4621d373cade4e832627b4f6
Elektronik / Donanım Donanım seviyesinde adresleme ve hata ayıklama Mikrodenetleyici bellek adresleri genelde HEX formatında tutulur
Veri Gösterimi Büyük binary sayıların kısa ve anlaşılır yazımı 101011110111 → HEX AF7
HEX Renk Kodlarının Mantığı
Bir HEX renk kodu 6 karakterden oluşur ve şu formatı izler:
#RRGGBB
RR → Kırmızı (Red) değerini belirtir
GG → Yeşil (Green) değerini belirtir
BB → Mavi (Blue) değerini belirtir
Her iki karakter bir araya gelerek 0 ile 255 arasındaki değeri temsil eder.
Çünkü:
Decimal 255 → HEX’te FF
Decimal 0 → HEX’te 00
Örnek 1: #FF0000
FF (255) → Kırmızı tam parlak
00 (0) → Yeşil yok
00 (0) → Mavi yok
Sonuç: kırmızı
Örnek 2: #00FF00
00 → Kırmızı yok
FF (255) → Yeşil tam parlak
00 → Mavi yok
Sonuç:yeşil
Örnek 3: #0000FF
00 → Kırmızı yok
00 → Yeşil yok
FF (255) → Mavi tam parlak
Sonuç: mavi
1757855951837.png
Mantık şu :
Renkler aslında Kırmızı + Yeşil + Mavi (RGB) karışımıdır.
Her bir rengin şiddeti 0–255 arasında değişir. HEX kodu, bu üç değeri 16’lık sistemle ifade eder.
HEC ve HEX Kodlarının Farkları
HEC (Header Error Control) ve HEX (Hexadecimal) isim benzerliği nedeniyle sıkça karıştırılır. Ancak iki kavram tamamen farklıdır. İşte HEC ve HEX arasındaki temel farklar:
Özellik HEC Kodu HEX Kodu
Açılımı Header Error Control Hexadecimal
Alanı Ağ protokolleri, veri iletişimi Yazılım, web tasarım, programlama
İşlevi Veri başlıklarındaki hataları tespit eder, tek bitlik hataları düzeltebilir Sayıları ve renkleri 16’lık sistemle temsil eder
Kullanım Amacı ATM hücrelerinin güvenilir iletimini sağlamak Web’de renk kodları (#FF0000), bellek adresleme, kriptografi
Örnek 53 baytlık ATM hücresinde 5. bayt HEC alanıdır #1F75FE (Mavi tonu), FF (decimal 255)
HEC Kodu, telekomünikasyon ve ağ teknolojilerinde kullanılan bir hata kontrol yöntemidir. Hücre başlıklarını kontrol ederek veri kaybını önler.
HEX Kodu ise matematiksel bir sayı sistemidir. Web renk kodları, programlama dilleri ve şifreleme algoritmalarında sıkça kullanılır.
Artık ikisini de tanıyorsunuz; hangi kavramı aradığınızı kolayca ayırt edebilirsiniz. :)