LoginSignup
0
1

More than 5 years have passed since last update.

ポアソン分布

Posted at

ポアソン分布 (Poisson Distribution)

二項分布 $Bi(n, p)$ ($x=0,1,\dots,n$) において、$p=\lambda/n$ ($\lambda \gt 0$) で $\lambda$ を一定に保ったまま $n\rightarrow\infty$ の極限を取ると、発生回数を表す確率変数 $X$ はポアソン分布 $Po(\lambda)$ に従い、確率質量関数は、以下の式で与えられる。

\begin{align}
f(x) &= P(X=x) \\
&= \frac{e^{-\lambda} \lambda^x}{x!}
\end{align} \tag{1}

ただし、$x=0,1,2,\cdots$.

期待値、分散、確率母関数、モーメント母関数は、以下となる。

\begin{align}
E(X) &= \lambda\\
V(X) &= \lambda\\
G_X(t) &= \exp(\lambda(t-1))\\
M_X(t) &= \exp(\lambda(e^t-1))\\
\end{align}

また、ポアソン分布は再生性を持ち、確率変数 $X_1$, $X_2$ がそれぞれ互いに独立にポアソン分布 $Po(\lambda_1)$, $Po(\lambda_2)$ に従う場合、確率変数の和 $X_1 + X_2$ もポアソン分布 $Po(\lambda_1+\lambda_2)$ に従う。

ポアソンの小数の法則

二項分布 $Bi(n,p)$ において、$p=\lambda/n$ とすると、二項分布の確率質量関数は以下のように表される。

\begin{align}
{}_nC_x\left(\frac{\lambda}{n}\right)^x\left(1-\frac{\lambda}{n}\right)^{n-x} &= \frac{n!}{x!(n-x)!}\left(\frac{\lambda}{n}\right)^x\left(1-\frac{\lambda}{n}\right)^{n-x} \\
&= \frac{n(n-1)\dots(n-x+1)}{x!}\left(\frac{\lambda}{n}\right)^x\left(1-\frac{\lambda}{n}\right)^{n-x} \\
&= \frac{\lambda^x}{x!}\left(\frac{n}{n}\cdot\frac{n-1}{n}\cdots\frac{n-x+1}{n}\right)\left(1-\frac{\lambda}{n}\right)^{n}\left(1-\frac{\lambda}{n}\right)^{-x}
\end{align}

ここで、

\begin{align}
\lim_{n\rightarrow\infty}\left(\frac{n}{n}\cdot\frac{n-1}{n}\cdots\frac{n-x+1}{n}\right)&=1\\
\lim_{n\rightarrow\infty}\left(1-\frac{\lambda}{n}\right)^{n} &= e^{-\lambda} \\
\lim_{n\rightarrow\infty}\left(1-\frac{\lambda}{n}\right)^{-x} &= 1
\end{align}

より、以下が導かれる。

\lim_{n\rightarrow\infty}{}_nC_x\left(\frac{\lambda}{n}\right)^x\left(1-\frac{\lambda}{n}\right)^{n-x} = \frac{e^{-\lambda} \lambda^x}{x!}

これは、ポアソンの小数の法則 (Poisson's law of small numbers) と呼ばれる。

確率分布であることの確認

$g(x)=e^x$とすると、$e^x$ のマクローリン展開は以下のように表わされる。

\begin{align}
e^x &= \sum_{n=0}^{\infty}\frac{g^{(n)}(0)}{n!}x^n \\
&= 1+x+\frac{x^2}{2!}+\frac{x^3}{3!}+\cdots \\
&= \sum_{n=0}^{\infty}\frac{x^n}{n!} \tag{2}
\end{align}

上式より、$\sum_{x=0}^{\infty} \lambda^x/x! = e^\lambda$ となる。従って、

\begin{align}
\sum_{x=0}^{\infty}\frac{e^{-\lambda} \lambda^x}{x!} &= e^{-\lambda} \sum_{x=0}^{\infty}\frac{\lambda^x}{x!} \\
&= e^{-\lambda}e^{\lambda} \\
&= 1
\end{align}

となる。

期待値の導出

期待値は、$E(X)=\sum xf(x)$ より

\begin{align}
E(X) &= \sum_{x=0}^{\infty}x\cdot\frac{e^{-\lambda}\lambda^x}{x!}
\end{align}

$x=0$ の場合、期待値の計算に寄与しないことから

\begin{align}
E(X) &= \sum_{x=1}^{\infty}x\cdot\frac{e^{-\lambda}\lambda^x}{x!} \\
&= \lambda e^{-\lambda} \sum_{x=1}^{\infty}\frac{\lambda^{x-1}}{(x-1)!}
\end{align}

$y=x-1$ と置くと、$\sum_{y=0}^{\infty} \lambda^y/y! = e^\lambda$ より

\begin{align}
E(X) &= \lambda e^{-\lambda} \sum_{y=0}^{\infty}\frac{\lambda^y}{y!} \\
&= \lambda e^{-\lambda} e^{\lambda} \\
&= \lambda
\end{align}

分散の導出

分散は、下式で表される。

\begin{align}
V(X) &= E(X^2) - E(X)^2 \\
&= E(X(X-1)) + E(X) - E(X)^2 \tag{3}
\end{align}

$E(X(X-1))$ は、以下のように表される。

\begin{align}
E(X(X-1)) &= \sum_{x=0}^{\infty}x(x-1)\frac{e^{-\lambda}\lambda^x}{x!}
\end{align}

$x=0, 1$ の場合、期待値の計算に寄与しないことから

\begin{align}
E(X(X-1)) &= \sum_{x=2}^{\infty}x(x-1)\frac{e^{-\lambda}\lambda^x}{x!} \\
&= \lambda^2 e^{-\lambda} \sum_{x=2}^{\infty}\frac{\lambda^{x-2}}{(x-2)!}
\end{align}

$y=x-2$ と置くと、$\sum_{y=0}^{\infty} \lambda^y/y! = e^\lambda$ より

\begin{align}
E(X(X-1)) &= \lambda^2 e^{-\lambda} \sum_{x=0}^{\infty}\frac{\lambda^y}{y!} \\
&= \lambda^2 e^{-\lambda} e^{\lambda} \\
&= \lambda^2
\end{align}

(3)に代入すると、分散は以下のように求められる。

\begin{align}
E(X) &= E(X(X-1)) + E(X) - E(X)^2 \\
&= \lambda^2 + \lambda - \lambda^2 \\
&= \lambda
\end{align}

確率母関数の導出

確率母関数は、$G_X(t)=E(t^X)$ より

\begin{align}
G_X(t) &= E(t^X) \\
&= \sum_{x=0}^{\infty}t^x\cdot\frac{e^{-\lambda}\lambda^x}{x!} \\
&= e^{-\lambda}\sum_{x=0}^{\infty}\frac{(\lambda t)^x}{x!}
\end{align}

$\sum_{y=0}^{\infty} (\lambda t)^x/x! = e^{\lambda t}$ より

\begin{align}
G_X(t) &= e^{-\lambda}e^{\lambda t} \\
&= e^{\lambda (t-1)} \\
G_X'(t) &= \lambda e^{\lambda (t-1)} \\
G_X''(t) &= \lambda^2 e^{\lambda (t-1)}
\end{align}

$G_X^{(m)}(t) = E\left(X(X-1)\dots(X-m+1)t^{X-m}\right)$ より、$E(X)$, $E(X(X-1))$ は以下のように求められる。

\begin{align}
E(X) &= G_X'(1) \\
&= \lambda \\
E(X(X-1)) &= G_X''(1) \\
&= \lambda^2
\end{align}

モーメント母関数の導出

モーメント母関数は、$M_X(t)=E(e^{tX})$ より

\begin{align}
M_X(t) &= E(e^{tX}) \\
&= \sum_{x=0}^{\infty}e^{tx}\cdot\frac{e^{-\lambda}\lambda^x}{x!} \\
&= e^{-\lambda}\sum_{x=0}^{\infty}\frac{(\lambda e^{t})^x}{x!}
\end{align}

$\sum_{y=0}^{\infty} (\lambda e^t)^x/x! = e^{\lambda e^t}$ より

\begin{align}
M_X(t) &= e^{-\lambda}e^{\lambda e^t} \\
&= e^{\lambda (e^t-1)} \\
M_X'(t) &= \lambda e^t e^{\lambda(e^t-1)} \\
M_X''(t) &= \lambda e^t e^{\lambda(e^t-1)} + (\lambda e^t)^2 e^{\lambda(e^t-1)} \\
&= \lambda e^t (1+\lambda e^t) e^{\lambda(e^t-1)}
\end{align}

$M_X^{(m)}(0)=E(X^m)$ より、$E(X)$, $E(X^2)$ は以下のように求められる。

\begin{align}
E(X) &= M_X'(0) \\
&= \lambda \\
E(X^2) &= M_X''(0) \\
&= \lambda^2 + \lambda
\end{align}

再生性の確認

モーメント母関数と確率分布は1対1に対応することを利用して確認する。

確率変数 $X_1$, $X_2$ がそれぞれ互いに独立にポアソン分布 $Po(\lambda_1)$, $Po(\lambda_2)$ に従う場合、確率変数の和 $X_1+X_2$ のモーメント母関数を求める。

\begin{align}
M_{X_1+X_2} &= E\left(e^{t(X_1+X_2)}\right) \\
&= E\left(e^{tX_1}e^{tX_2}\right)
\end{align}

ここで、任意の確率変数 $X$, $Y$ が互いに独立の場合、$E(XY)=E(X)E(Y)$ が成り立つことから、上式は以下のようになる。

\begin{align}
M_{X_1+X_2}(t) &= E\left(e^{tX_1}\right)E\left(e^{tX_2}\right) \\
&= e^{\lambda_1 (e^t-1)} e^{\lambda_2 (e^t-1)}  \\
&= e^{(\lambda_1+\lambda_2)(e^t-1)} 
\end{align}

これは、ポアソン分布 $Po(\lambda_1+\lambda_2)$ のモーメント母関数であることから、確率変数の和 $X_1+X_2$ は、ポアソン分布 $Po(\lambda_1+\lambda_2)$ に従う。

0
1
0

Register as a new user and use Qiita more conveniently

  1. You get articles that match your needs
  2. You can efficiently read back useful information
  3. You can use dark theme
What you can do with signing up
0
1