0
0

Delete article

Deleted articles cannot be recovered.

Draft of this article would be also deleted.

Are you sure you want to delete this article?

台形公式(1次多項式),Newton-Cotesの式(Lagrange多項式),Gauss-Legendre求積

Last updated at Posted at 2025-05-22

初めに

次のような求積を考えている.

\begin{align}
    \int_{a}^{b} 
        f (x)
    \; dx
    &\approx
    \sum_{i=1}^{n} 
        w_i
        f (x_i)
\end{align}

参考:

Methods

台形公式(1次多項式)

次の方法

\begin{align}
    \int_{a}^{b} 
        f (x)
    \; dx
    &\approx
    \frac{b - a}{2} (f (a) + f (b))
    =: I_{\text{Trapz}} [f; a, b]
\end{align}

は,$f (x)$が1次以下の多項式なら等号で結ぶことができる.これを,台形近似と呼ぶ.

Newton-Cotesの式(Lagrange多項式)

相異なる$n$個だけの点$\lbrace x_i, f (x_i) \rbrace_{i=1}^{n}$が与えられたとき,

\begin{align}
    L_n (x_i)
    &= f (x_i)
\end{align}

を満たす$(n-1)$次以下の多項式$L_{n-1}$が一つ定まり,

\begin{align}
    L_{n-1} (x)
    &= \sum_{i=1}^{n} f (x_i) l_i (x)
\end{align}

で与えられる.これをLagrange多項式と呼ぶ.$l_i (x)$は

\begin{align}
    l_i (x)
    &= \prod_{j = 1; j \neq i}^{n} \frac{x   - x_j}{x_i - x_j}
\end{align}

である.ところで,Lagrange多項式を再掲する.

\begin{align}
    L_{n-1} (x)
    &= \sum_{i=1}^{n} f (x_i) l_i (x)
\end{align}

これを,区間$[a, b]$で積分する.

\begin{align}
    \int_{a}^{b}
        L_{n-1} (x)
    \; dx
    &= \int_{a}^{b} \sum_{i=1}^{n}
        f (x_i) l_i (x)
    \; dx
    \\
    &= \sum_{i=1}^{n} \int_{a}^{b}
        l_i (x)
    \; dx
    \; f (x_i) 
    \\
    &= \sum_{i=1}^{n} 
        w_i f (x_i) 
    \quad
    \left(
        w_i = \int_{a}^{b} l_i (x) \; dx
    \right)
\end{align}

$L_{n-1}$は$(n-1)$次以下の多項式なのだから,

\begin{align}
    \int_{a}^{b}
        f (x)
    \; dx
    &\approx
    \sum_{i=1}^{n} 
        w_i f (x_i) 
    =: I_{\text{NC}} [f; a, b, n]
    \quad
    \left(
        w_i = \int_{a}^{b} l_i (x) \; dx
    \right)
\end{align}

は,$f (x)$が$(n-1)$次以下の多項式なら等号で結ばれる.これを,Newton-Cotesの式と呼ぶ(特に$x_i$を等幅に選んだものをNewton-Cotesの式と呼ぶらしいが,何れにせよ,$(n-1)$次以下の多項式で厳密という性質に変わりはない).

Gauss-Legendre求積

以降,積分区間が$[-1, 1]$である場合を考える.特に,$x \in [a, b]$である場合には,

\begin{alignat}{3}
    x
    &= \frac{b - a}{2} y + \frac{b + a}{2}
    \quad
    &&\Leftrightarrow
    \quad
    y
    &&= \frac{2}{b - a}(x - a) - 1
    \\
    dx
    &= \frac{b - a}{2} dy
    \quad
    &&\Leftrightarrow
    \quad
    dy
    &&= \frac{2}{b - a} dx
\end{alignat}

とすることで,$y \in [-1, 1]$を考えることができる.このとき,$n$次のLegendre多項式$P_{n}$の零点を積分点に採用した

\begin{align}
    \int_{-1}^{1}
        f (x)
    \; dx
    &\approx
    \sum_{i=1}^{n} 
        w_i f (x_i) 
    =: I_{\text{GL}} [f; n]
    \quad
    \left(
        w_i = \int_{-1}^{1} l_i (x) \; dx,
        \;
        P_n (x_i) = 0
    \right)
\end{align}

は,$f (x)$が$(2 n-1)$次以下の多項式なら等号で結ばれる.これを,Gauss-Legendre求積と呼ぶ.

Results

3次多項式

Wikipediaに記載の,

\begin{align}
    f (x)
    &= 7 x^3 - 8 x^2 - 3 x + 3
\end{align}

を$[-1, 1]$で積分する.厳密解は$2 / 3$.

台形則
端点を集める.

\begin{align}
    \int_{a}^{b} 
        f (x)
    \; dx
    \approx
    I_{\text{Trapz}} [f]
    &=
    \frac{b - a}{2} (f (a) + f (b))
    \\
    &= \frac{1 - (-1)}{2} (f (-1) + f (1))
    \\
    &= - 10
\end{align}

poor過ぎる.

Newton-Cotes
再掲すると,

\begin{align}
    \int_{a}^{b}
        f (x)
    \; dx
    \approx
    I_{\text{NC}} [f; n]
    &=
    \sum_{i=1}^{n} 
        w_i f (x_i) 
    \\
    w_i
    &= \int_{a}^{b} l_i (x) \; dx
    \\
    l_i (x)
    &= \prod_{j = 1; j \neq i}^{n} \frac{x   - x_j}{x_i - x_j}
\end{align}

である.

$n = 2$として,$(x_1, x_2) = (-0.5, 0.5)$を採用してみる(端点を選べば台形公式に一致).

\begin{align}
    w_1
    &= \int_{-1}^{1} l_1 (x) \; dx
     = \int_{-1}^{1} \left( \frac{1}{2} - x \right) \; dx
     = 1
    \\
    w_2
    &= \int_{-1}^{1} l_2 (x) \; dx
     = \int_{-1}^{1} \left( \frac{1}{2} + x \right) \; dx
     = 1
    \\
    I_{\text{NC}} [f; n=2]
    &= \sum_{i=1}^{n=2} w_i f (x_i) 
     = - 2
\end{align}

未だ非常にpoor.

$n = 3$にしてみよう($(x_1, x_2, x_3) = (-0.5, 0, 0.5)$).

\begin{align}
    w_1
    &= \int_{-1}^{1} l_1 (x) \; dx
     = \frac{4}{3}
    \\
    w_2
    &= \int_{-1}^{1} l_2 (x) \; dx
     = - \frac{2}{3}
    \\
    w_3
    &= \int_{-1}^{1} l_3 (x) \; dx
     = \frac{4}{3}
    \\
    I_{\text{NC}} [f; n=3]
    &= \sum_{i=1}^{n=3} w_i f (x_i) 
     = \frac{2}{3}
\end{align}

正確になった.いまの多項式$f = 7 x^3 - 8 x^2 - 3 x + 3$は3次であるが,$x^3$を積分すると落ちている.

$n = 3$のまま,$(x_1, x_2, x_3) = (-1, 0, 1)$に改めてみる.

\begin{align}
    w_1
    &= \int_{-1}^{1} l_1 (x) \; dx
     = \frac{1}{3}
    \\
    w_2
    &= \int_{-1}^{1} l_2 (x) \; dx
     = \frac{4}{3}
    \\
    w_3
    &= \int_{-1}^{1} l_3 (x) \; dx
     = \frac{1}{3}
    \\
    I_{\text{NC}} [f; n=3]
    &= \sum_{i=1}^{n=3} w_i f (x_i) 
     = \frac{2}{3}
\end{align}

$n=3$個だけの積分点があれば,結果に影響はしないようである.Lagrange多項式を考えれば当然だろうか.

Gauss-Legendre
再掲である.

\begin{align}
    \int_{-1}^{1}
        f (x)
    \; dx
    \approx
    I_{\text{GL}} [f; n]
    &=
    \sum_{i=1}^{n} 
        w_i f (x_i) 
    \\
    w_i
    &= \int_{-1}^{1} l_i (x) \; dx
    \\
    l_i (x)
    &= \prod_{j = 1; j \neq i}^{n} \frac{x   - x_j}{x_i - x_j}
    \\
    P_n (x_i)
    &= 0
\end{align}

$n = 2$とする.

\begin{align}
    w_1
    &= \int_{-1}^{1} l_1 (x) \; dx
     = 1
    \\
    w_2
    &= \int_{-1}^{1} l_2 (x) \; dx
     = 1
    \\
    I_{\text{GL}} [f; n=2]
    &= \sum_{i=1}^{n=2} w_i f (x_i) 
     = f \left( - \frac{1}{\sqrt{3}} \right) + f \left( \frac{1}{\sqrt{3}} \right)
     = \frac{2}{3}
\end{align}

合っている.

$n = 3$とする.

\begin{align}
    w_1
    &= \int_{-1}^{1} l_1 (x) \; dx
     = \frac{5}{9}
    \\
    w_2
    &= \int_{-1}^{1} l_2 (x) \; dx
     = \frac{8}{9}
    \\
    w_3
    &= \int_{-1}^{1} l_3 (x) \; dx
     = \frac{5}{9}
    \\
    I_{\text{GL}} [f; n=3]
    &= \sum_{i=1}^{n=3} w_i f (x_i) 
     = - \frac{5}{9} \frac{18}{5} + \frac{8}{9} 3
     = \frac{2}{3}
\end{align}

やはり合っている.

4次多項式

先の関数の次数を1だけ上げて,

\begin{align}
    f (x)
    &= 7 x^4 - 8 x^3 - 3 x^2 + 3 x
\end{align}

を$[-1, 1]$で積分する.厳密解は$4 / 5 = 0.8$.

台形則
端点を集める.

\begin{align}
    I_{\text{Trapz}} [f]
    &= 9 - 1
    \\
    &= 8
\end{align}

相変わらずpoor.

Newton-Cotes
$n = 3$として,$(x_1, x_2, x_3) = (-1, 0, 1)$を採用する.

\begin{align}
    I_{\text{NC}} [f; n=3]
    &= \frac{1}{3} f \left( -1 \right)
        + \frac{4}{3} f \left( 0 \right)
        + \frac{1}{3} f \left( 1 \right)
     = \frac{3}{8} \approx 2.666
\end{align}

まだ足りない.

$n = 4$として,$(x_1, x_2, x_3, x_4) = (-1, -1/3, 1/3, 1)$を採用する.

\begin{align}
    I_{\text{NC}} [f; n=4]
    &= \frac{1}{4} f \left( -1 \right)
        + \frac{3}{4} f \left( - \frac{1}{3} \right)
        + \frac{3}{4} f \left(   \frac{1}{3} \right)
        + \frac{1}{4} f \left( 1 \right)
     = \frac{44}{27} \approx 1.629 
\end{align}

まだ足りない.

$n = 5$として,$(x_1, x_2, x_3, x_4, x_5) = (-1, -1/2, 0, 1/2, 1)$を採用する.

\begin{align}
    I_{\text{NC}} [f; n=5]
    &= \frac{7}{45} f \left( -1 \right)
        + \frac{32}{45} f \left( - \frac{1}{2} \right)
        + \frac{12}{45} f \left(   0           \right)
        + \frac{32}{45} f \left(   \frac{1}{2} \right)
        + \frac{7}{45} f \left( 1 \right)
     = \frac{4}{5}
\end{align}

足りた.

Gauss-Legendre
$n = 2$とする.

\begin{align}
    I_{\text{GL}} [f; n=2]
    &= f \left( - \frac{1}{\sqrt{3}} \right) + f \left( \frac{1}{\sqrt{3}} \right)
     = - \frac{4}{9}
\end{align}

足りない.

$n = 3$とする.

\begin{align}
    I_{\text{GL}} [f; n=3]
    &= \frac{5}{9} f \left( - \sqrt{\frac{3}{5}} \right)
        + \frac{8}{9} f \left( 0 \right)
        + \frac{5}{9} f \left( \sqrt{\frac{3}{5}} \right)
     = \frac{4}{5}
\end{align}

足りた.

今回は4次の項が落ちていないので,$n$点だけ与えられたとき,Newton-Cotesが$(n-1)$次以下の多項式を,Gauss-Legendreが$(2 n-1)$次以下の多項式を厳密に計算できる性質をrealizeできた.

trigonometric

多項式でない

\begin{align}
    I
    := \int_{0}^{\pi / 2} 
        \sin (x)
    \; dx
     = 1
\end{align}

を考える.Maclaurin展開を与えれば,(主観だが)5次程度の多項式で良く近似できる.

$\text{func}$ $\text{error}$
fig (10).png err_trig.png

いまさら聞けない計算力学の定石で取り上げられている$I := \int_{0}^{\pi / 2} x \sin (x) \ dx = 1$に対しても,殆ど同じ結果が得られる.

logarithmic

いまさら聞けない計算力学の定石から,

\begin{align}
    I
    := \int_{0}^{1}
        x \log (1 + x)
    \; dx
     = \frac{1}{4}
\end{align}

を考える.Maclaurin展開

\begin{align}
    \log (1 + x)
    &= \sum_{n=1}^{\infty} \frac{(-1)^{n+1} x^{n}}{n}
    \\
    x \log (1 + x)
    &= \sum_{n=1}^{\infty} \frac{(-1)^{n+1} x^{n+1}}{n}
\end{align}

を使えば,

$\text{func}$ $\text{error}$
fig (11).png err_log.png

であり,相も変わらず強力である.

終わりに

Lagrange多項式が美しい.

$n=2,\ p=1$ $n=3,\ p=2$ $n=4,\ p=3$
lagrange_order1 (1).png lagrange_order2 (1).png lagrange_order3 (1).png

また,Legendre多項式も美しい.

$P^{(0)}$ $P^{(1)}$ $P^{(2)}$
legendre_deriv0.png legendre_deriv1.png legendre_deriv2.png
0
0
0

Register as a new user and use Qiita more conveniently

  1. You get articles that match your needs
  2. You can efficiently read back useful information
  3. You can use dark theme
What you can do with signing up
0
0

Delete article

Deleted articles cannot be recovered.

Draft of this article would be also deleted.

Are you sure you want to delete this article?